Hoe komen Paddenstoelen aan hun naam?
Veel paddenstoelnamen klinken als recht uit een sprookjesboek: heksenboleet, inktviszwam, duivelsei, kabouterwasplaat… Maar wie verzint die namen eigenlijk? En waarom heten ze zo?
Wetenschappelijke naam = Latijn
Elke paddenstoel heeft een officiële wetenschappelijke naam in het Latijn, bijvoorbeeld Amanita muscaria (de vliegenzwam). Die naam is internationaal en volgt vaste regels, bedacht door de taxonomische gemeenschap (de naam-nerds van de natuurwetenschappen).
Nederlandse naam = sfeer + herkenning
De Nederlandse namen worden in Nederland meestal bepaald en bijgehouden door experts van organisaties zoals de Nederlandse Mycologische Vereniging (NMV), Naturalis en/of werkgroepen voor determinatie en flora/fauna.
Zij proberen namen te verzinnen die:
duidelijk maken hoe de paddenstoel eruitziet (pruikzwam ziet eruit als een pruik)
iets zeggen over kleur, geur of vorm (inktzwam, geweizwam)
verwijzen naar gedrag (honingzwam, heksenkring)
aangeven op welk substraat de zwam leeft (berkenzwam, esdoornhoutknotszwam)
welke kleur de zwam heeft (rode kelkzwam, zwartwordende wasplaat)
Soms wordt er ook naar bestaande namen in Duitsland of Scandinavië gekeken, zodat er een beetje samenhang blijft in Europa.
Het werkt ongeveer zo:
Iemand ontdekt de soort – in het veld, via DNA-onderzoek, of als 'nieuwe waarneming' in Nederland.
Er wordt gekeken of er al een Nederlandse naam is – soms uit de volksmond, soms uit andere landen.
Een voorstel wordt gedaan – vaak door een werkgroep of deskundige binnen de NMV.
Er is overleg – dit gebeurt meestal via e-mail, binnen redacties of in werkgroepvergaderingen.
Consensus of stemming – Als er meerdere voorstellen zijn, wordt er samen gekeken wat het beste past: duidelijk, correct én prettig in gebruik.
Publicatie – De naam wordt opgenomen in databases zoals de NDFF, Verspreidingsatlas, Soortenbank of literatuur zoals veldgidsen.