In het herfstbos schieten ze overal op: rood, groen, paars, geel, wit, soms zelfs met meerdere kleuren op één hoed. Je zou denken dat deze zwammen speciaal zijn uitgezocht voor een Instagramfoto – maar nee, dit zijn Russula’s. Een groot geslacht van paddenstoelen die bekend staan om hun felle kleuren, broze structuur én verwarrende variatie.

Met ruim 750 soorten wereldwijd (en zo'n 60–70 in Nederland) is Russula een geslacht waar je als zwammenzoeker óf dol op bent óf stapelgek van wordt. Want ze zijn mooi, ja, maar ook frustrerend moeilijk uit elkaar te houden.

Wat is de Russula?

Ze zijn mycorrhizaal: leven in symbiose met bomen. De vele soorten lijken extreem veel op elkaar, ze zijn variabel in kleur en geur. En dat veranderd ook nog eens razend snel. De ene dag paars, de volgende dag flets. Alleen echte mycologen met loep, kennis en ervaring durven met zekerheid te zeggen: “Dit is Russula x.”

Russula’s hebben vaak vrijstaande plaatjes, en als je eraan trekt, breekt het vruchtlichaam knapperig af, zoals bij een stuk krijt. Dat komt doordat ze géén vezelige structuur hebben zoals de meeste andere paddenstoelen.

Kleurrijke hoed: van rood, geel, paars, grijs of zelfs wit
Geen ring of steelversiering – de steel is glad en stevig
Kruimelige textuur: de hoed en steel breken vaak als krijt

rzandvliet_russulaFEC0FB4C-39CA-4741-ADF3-C2BAE717D4B9.JPEG

Waar en wanneer vind je Russula’s?

Tja, dat hangt natuurlijk af van welk soort je exact zoekt. Maar in het algemeen. Vind je russula’s in loof- en naaldbossen, vaak bij eik, beuk of den. Vaak op zandige, voedselarme bodems. Van juli tot november, en russula’s zijn net als zoveel zwammen enorme regenliefhebbers. Na een buitje zijn ze op hun mooist.

Eetbaar of giftig?

Hier wordt het tricky.

Sommige soorten zijn eetbaar en zelfs geliefd.
Andere soorten zijn scherp, bitter of licht giftig.
En omdat ze zó op elkaar lijken, wordt eten zonder zekerheid sterk afgeraden!

5 feitjes over de Russula

De naam “Russula” betekent “roodachtig” – maar niet alle soorten zijn rood
Ze vormen samen met de melkzwammen (Lactarius) de familie Russulaceae
De broze structuur is uniek en komt door het ontbreken van echte schimmelhyfen
Veel soorten zijn alleen met microscoop en chemische testjes goed te onderscheiden
In een gemiddeld Nederlands herfstbos staan meestal verschillende Russula-soorten door elkaar