Beroemd, berucht en betoverend: dit is de Amaniet (& de Vliegenzwam).
Van de klassieke vliegenzwam tot levensgevaarlijke dubbelgangers: dit is dé koninklijke familie van het paddenstoelenrijk. De Amanieten (Amanita spp.) zijn misschien wel de beroemdste paddenstoelen die er zijn – en dat is niet voor niets. Ze spelen hoofdrollen in sprookjes, mythes én gifboeken.
Wat is de Amaniet.
De Amanita-familie bestaat uit een flink aantal soorten, van iconisch, schitterend en onschuldig tot dodelijk giftig. De meeste amanieten zijn mycorrhiza-zwammen: ze leven in symbiose met bomen, waarbij ze suikers ruilen voor mineralen. Ze zijn bijna allemaal te herkennen aan een paar vaste kenmerken:
Een steel met ring (vaak vliesachtig)
Een voet met een soort knol (soms met restjes van een omhulsel: de volva)
Vrijstaande plaatjes onder de hoed
En soms: witte vlokken of stippen op de hoed.
Waar komen z’n stippen vandaan?
Wanneer een amaniet nog jong is, zit hij verpakt in een wit vliesje: de velum universale. Dat dunne membraan omhult het hele vruchtlichaam terwijl het zich onder de grond ontwikkelt.
Zodra de paddenstoel begint te groeien en uit z’n “ei” barst, scheurt dat vlies open.
De resten die op de hoed achterblijven, vormen die kenmerkende witte stippen. Deze kunnen er overigens ook afvallen.
De naam ‘vliegenzwam’ is ontstaan doordat de vliegenzwam werd gebruikt als huismiddeltje tegen vliegen. Mensen sneden stukjes hoed af, legden die in melk of water en lieten het mengsel staan. De stof iboteenzuur (en het afbraakproduct muscimol) die in de zwam zit, lokt vliegen aan en verdooft of doodt ze zodra ze ervan drinken.
Onschuldig? Nee dodelijk!
Er zijn eetbare amanieten, giftige én dodelijke.
De groene knolamaniet (A. phalloides) is verantwoordelijk voor de meeste dodelijke paddenstoelenvergiftigingen wereldwijd!
Waar en wanneer vind je de Amaniet?
Ze zijn echte bosbewoners, vaak te vinden bij eik, beuk, berk of den - waar ze in symbiose mee samenleven.. Je ziet ze vooral in de herfst, maar sommige soorten verschijnen al vanaf augustus. Je vind ze in loof- en naaldbossen, vaak op zandgrond of bij oude bomen.
Bron: waarneming.nl
5 feitjes over de Amaniet.
🍄 De vliegenzwam (Amanita muscaria) is de beroemdste paddenstoel ter wereld – maar licht giftig én hallucinerend.
Niet alle amanieten zijn ‘rood met witte stippen’ – ze komen ook in wit, geel, grijs, groen en bruin.
In sprookjes en folklore staan amanieten symbool voor magie, vergiftiging én bescherming tegen boze geesten.
Er bestaan wereldwijd zo'n 500 soorten Amanieten, waarvan er in Nederland ongeveer 30 tot 40 regelmatig worden gevonden.
De Vliegenzwam was de ‘paddenstoel van het jaar 2022’ volgens de Nederlandse Mycologische Vereniging.
